Jan Wantuła z Ustronia (1877-1953)
Adam Plintowicz ze Skoczowa

Poniższy tekst opublikowano po raz pierwszy w czasopiśmie „Poseł Ewangelicki" nr 27, w 1930 r. wydawanym w Cieszynie. Po raz kolejny umieszczony został w publikacji zawierającej zbiór prac Jana Wantuły, pt. „Książki i ludzie" wydanej przez Wydawnictwo Literackie Kraków w 1956 r., a przygotowanej przez Ludwika Brożka. Fragment tekstu, który publikujemy pochodzi właśnie z tej publikacji.

O pierwszych księżach i pracownikach kościoła ewangelickiego na Śląsku bardzo mało przechowało się wiadomości, a i te rozproszone są w notatkach i wspomnieniach zawartych w starych książkach i w szczupłych zapiskach archiwalnych, stąd je trzeba wyławiać, wyszukiwać, niby złote ziarnka w wielkiej kupie piasku.

Przechowały się nazwiska tych, którzy napisali jakąś książkę, pieśń lub wiersz okolicznościowy, a iluż było takich, co mogli być dość wybitni, ale o nich, ani o ich czynach i pracach w żadnej książce drukowanej nic nie zapisano. W czasach kontrreformacji, trwających na długość kilku pokoleń, wszelkie rękopiśmienne zabytki z bardzo małymi wyjątkami przepadły. Kiedy Jerzy Trzanowski wydał swój kancjonał, posypały się wiersze powitalne, które wydrukowano w pierwszym wydaniu śpiewnika. Różni autorowie w łacińskich strofach wyrażali radość, Że tak potrzebny zborowi zbiór pieśni ewangelickich opracował i wydał drukiem, dziękowali mu za jego pracę, składali życzenia. A między składającymi hołd pracy Trzanowskiego są nazwiska księży i nauczy-cieli-Ślązaków, zajętych w służbie kościoła ewangelickiego na Słowacczyźnie: Andrzej Reiss, Jan Marklowski, Jan Mach, Maciej Gazur, Michał Stankowicz-„Teschiansio". Ale nie o tym dziś piszę. W kancjonale naszym mamy pieśń „Ach biednym stworzenie" (nr 3030) z umieszczonym podpisem autora: Adam Plintowicz, Cz. Zdawałoby się, że autorem jest Czech. Któż ze Ślązaków wie, że Plintowicz był rodem ze Skoczowa? Kiedym z moim odkryciem podzielił się z ks. Nikodemem, teft zaraz zauważa: „Plintowicz ze Skoczowa? - ale to przecie będzie Adam Plinta z okolicy Nierodzimia, bo tam gniazdo rodowe Plintów".

Biograf Trzanowskiego, senior Jan Moc-ko, opracował i wydał przed laty życiorysy autorów pieśni, znajdujących się w kancjonale Trzanowskiego. Jego Cithara Sanc-torum zawiera 12 pieśni ułożonych lub tłumaczonych przez Plintowicza. Ks. Jerzy Heczko bardzo dużo ładnych pieśni nie wziął do swojego kancjonału; gdyby był wiedział, że Plintowicz to rodak skoczowski, z pewnością byłby ich więcej włączył do naszego śpiewnika śląskiego, a za to niejedna mniej wartościową opuścił.

Cóż pisze ks. Mocko o naszym Plincie ze Skoczowa: że pochodził ze Skoczowa na Śląsku, który musiał opuścić w czasie szalejącej trzydziestoletniej wojny. Prawdopodobnie przybył na Słowacczyznę równocześnie z Trzanowskim, jednak musiał być znacznie młodszy. Kiedy się urodził, nie wiadomo. Był wybitnym muzykiem, znakomitym znawcą muzyki kościelnej (jak świadczą o nim dr Krman, superintendent słowacki i wydawca książek religijnych Wacław Kleych), dlatego został powołany na organistę do Żyliny. Z zapisanych dat z jego czynności wiemy, że w r. 1650 był jeszcze w Żylinie, ale w r. 1667 znajdujemy go zapisanego jako organistę przy kościele świeto-jurskim w Bratysławie. Prawdopodobnie wkrótce tam umarł, bo w r. 1668 w zapiskach tego zboru jest już nazwisko innego organisty. Plintowicz przetłumaczył też z niemieckiego duże dzieło Filipa Kegeliusa: „Dwanaście rozmyślań duchowych ", obejmujące około 400 stron, a zawierające zbiór bardzo pięknych modlitw, do którego dołączył osobno numerowane pieśni swoje oryginalne i z innych autorów tłumaczone. Pieśni Plinto-wicza należą do ulubionych przez lud dla ich płynności, lekkości i śpiewności strof, treść zaś pieśni, pełna wiary, czyni je jeszcze bardziej wartościowymi. Tyle szczegółów o naszym Plincie znajduję w pracy ks. Mocki.

W śpiewniku Trzanowskiego zawarte są dwa psalmy Kochanowskiego (55 i 102) w przekładzie Plintowicza. Zaznaczono tylko, że to przekład 7 polskiego, bez podania, że wzięty z „Psałterza " Kochanowskiego.

Jerzy Trzanowski (1592-1637), pastor, pisarz religijny urodzony w Cieszynie. Uczył się w Cieszynie, Gubinie i Kołobrzegu. W Witenberdze ukończył uniwersytet Uczył w Pradze i Holeszowie. W 1616 r. został pastorem. W 1625 godność tą pełnił w Bielsku. Był kaznodzieją na zamku Orawskim, a od 1631 r. pastorem w Sw. Mikula-szu gdzie zmarł. Wydał „ Ody łacińskie", „Phiala adoramentorum "i,, Cithara sanctorum "- kancjonał zawierający 412 pieśni, który miał 150 wydań Karol Kajzer

Artykuł pochodzi z „Kroniki Skoczowa” 2002,nr 16 udostępnionej dzięki uprzejmości Towarzystwa Miłośników Skoczowa.