Józef Drabina
Z dziejów skoczowskiego zamku

Zamek skoczowski zbudowany został przez Cieszyńskich Piastów. Pierwszą wzmiankę o nim znajdujemy w dokumencie króla Czech Jana Luksemburczyka z 29 lutego 1327 r. Zamek ten "pilnował" brodu, a później mostu nad Wisłą, przez który wiódł szlak handlowy, solny z Krakowa do Frydku i dalej poprzez Bramę Morawską.

Na zamku rezydowali burgrabowie, którzy sprawowali władzę nad zamkiem i przeprawą przez Wisłę w imieniu księcia cieszyńskiego. Zamek był początkowo drewniany, otoczony wałem i fosą z bramą, zwodzonym mostem, zabudowaniami gospodarczymi, stajniami.

Wielokrotnie przebudowywany stracił w ciągu stuleci swój obronny charakter. W 1573 r. książę cieszyński Wacław III Adam ze względu na olbrzymie niespłacone długi zmuszony był sprzedać państwo Skoczowsko - strumieńskie Gothardowi z Logau; wówczas to skoczowski zamek zmienił właściciela. Po śmierci Gotharda z Logau w 1589 r. ( pochowany w krypcie kościoła pw. św. Apostołów Piotra i Pawła) jego następcy wznieśli z kamienia i cegły nowy wspaniały zamek różniący się zasadniczo od pozostałych ówczesnych drewnianych budynków Skoczowa. W 1592 r. zamek powrócił do książąt cieszyńskich.

Panujący potem od 1597 r. na zamku burgrabia Jan Tilgner doprowadził zamek i Skoczów do świetności. Nowy zamek był wielkopańską siedzibą, posiadał ozdobną fasadę i odpowiednio urządzone wnętrza. Częstymi gośćmi na zamku byli piastowscy książęta cieszyńscy (Adam Wacław, Katarzyna Sydonia, Elżbieta Lukrecja). Tutaj często odbywało się wiele spotkań, przyjęć, zawierano traktaty i ugody, raczej o charakterze lokalnym dotyczące księstwa. Za ostatnich Piastów cieszyńskich działała w skoczowskim zamku książęca mennica (1613 potem w 1622 i 1644 r.).

W mennicy skoczowskiej bito dukaty, krajcary, trzeciaki i halerze. Po śmierci ostatniej księżnej z rodu Piastów Cieszyńskich w 1653 r. (Elżbiety Lukrecji), księstwo jak również i zamek skoczowski przeszły pod bezpośrednie panowanie cesarzy z rodu Habsburgów i włączone zostały do królewsko - czeskiej Komory. W 1765 r. cesarzowa Maria Teresa podarowała księstwo swej córce Marii Krystynie, która w wianie wniosła te dobra królewiczowi polskiemu Albertowi - księciu sasko-cieszyńskiemu. Zamek skoczowski gościł znakomite osobistości: w 1805 r. Marię Luizę, córkę cesarza Austrii Franciszka II, dwukrotnie (1814, 1823 r.) cara Aleksandra I, w 1811 r. cesarza Austrii Franciszka II z żoną i dworem, zaś w latach 1828 i 1835 przebywał ówczesny książę cieszyński, właściciel dóbr kameralnych arcyksiążę Karol Habsburg ze świtą. Po utworzeniu w 1855 r. administracyjnego powiatu skoczowskiego na zamku mieścił się urząd starosty. W 1866 r. oddzielono agendy sądownicze od politycznych. Powstał skoczowski powiat sądowy w miejsce powiatu politycznego.

Na zamku zlokalizowano sąd powiatowy, zaś Skoczów wcielono do politycznego powiatu bielskiego. W 1903 r. sąd powiatowy przeniesiono do nowego budynku przy ul. Dworcowej, a zamek stał się własnością miejskiej gminy Skoczowa.

Początkowo mieściły się tam 2 klasy szkoły ludowej, a potem magistrat zajął zamek na biura miejskie. W 1913 r. w 3 zwolnionych lokalach na piętrze otwarto pierwsze w Skoczowie Muzeum Beskidzkie. W czasie pierwszej wojny światowej usunięto z zamku muzeum, gdyż przejęło go wojsko, a w salach zamieszkali jeńcy rosyjscy.

W czasie wojny polsko-czeskiej w 1919 r. działał tutaj szpital polowy. W XX-leciu międzywojennym na zamku mieszkała biedota miejska. Nie remontowany od 1901 r. zamek popadł w ruinę. Miastu brakowało funduszy na kapitalny remont, zaś Urząd Wojewódzki w Katowicach odmówił wsparcia finansowego na ten cel. W 1938 r. burmistrz Franciszek Olszak, za zgodą Rady Miejskiej podjął decyzję o rozbiórce. Tak zakończyły się dzieje kilkusetletniej zabytkowej budowli Skoczowa.