Karol Kajzer

KONKURS GWARY PO RAZ CZWARTY

Kiedy na początku 1996 r. wśród działaczy Towarzystwa Miłośników Skoczowa zrodziła się myśl zorganizowania konkursu znajomości gwary, nie spodziewano się, że impreza ta wpisze się na stałe do kalendarza wydarzeń kulturalnych Ziemi Cieszyńskiej. Już od pierwszej edycji konkurs miał charakter regionalny, a nawet transgra-niczny.

Towarzystwo Miłośników Skoczowa zaprosiło do jego organizacji Macierz Ziemi Cieszyńskiej i Sekcję Folklorystyczną Polskiego Związku Kulturalno-Oświato-wego w Republice Czeskiej. Współpraca ta zaowocowała licznym udziałem w imprezie mieszkańców Śląska Cieszyńskiego z obu stron Olzy. Do pierwszego konkursu zgłosiło się 47 osób w różnym wieku.

Prezentacje tekstów gwarowych, wygłaszanych przez uczestników konkursu oceniało jury, w którym zasiadali wybitni znawcy przedmiotu w osobach dr Jadwigi Wronicz, prof. dr hab. Daniela Kadłubca, dr Franciszka Bizonia, mgr Roberta Danela i mgr Mariana Wojtowicza. Dzięki wsparciu sponsorów, zwycięzcy otrzymali nagrody pieniężne i rzeczowe, które wręczono podczas koncertu laureatów w auli cieszyńkiej filii Uniwersytetu Śląskiego.

„ Zainteresowanie, jakie wzbudził konkurs i jego poziom udowodniły ponad wszelką wątpliwość, że i ta forma popularyzacji gwary jest nie tylko ważna, ale i potrzebna" -napisał prof. Daniel Kadłubiec w I zbiorze opowiadań nagrodzonych w konkursie, zatytułowanym „Roztomili ludeczkowie...", wydanym przez TMS w następnym roku, a to zdaniem profesora „pozwala mieć nadzieję, że wspaniałym skoczowskim miłośnikom cieszyńskiego języka ludowego i tutejszej kultury uda się kontynuować tę znakomitą imprezę".

Nie była to płonna nadzieja. Kolejne edycje konkursu, organizowane odtąd co dwa lata, cieszyły się niesłabnącym powodzeniem.

Za nami już czwarty Konkurs Znajomości Gwary na Śląsku Cieszyńskim. Warto podkreślić, że co roku wśród uczestników zmagań gwarowych najliczniejszą grupę stanowią dzieci i młodzież. Ostatnio na 41 osób zgłoszonych do konkursu było 35. przedstawicieli młodego pokolenia.

Przesłuchania eliminacyjne odbyły się 5 października 2002 r. w Miejskim Domu Kultury w Skoczowie, a zespół oceniający stanowili - dr Jadwiga Wronicz, mgr Małgorzata Kiereś, mgr Robert Danel i mgr Marian Wojtowicz. Uczestnicy konkursu wystąpili w regionalnych strojach cieszyńskich, w barwnych sukniach, fortuchach i żywotkach, bruclikach, gaciach i kyrpcach. W przerwie między występami członek jury, etnolog M. Kiereś opowiadała o poszczególnych elementach stroju, ich nazwach oraz zasadach ich noszenia. Podkreśliła przy tym, że „cieszyć się trzeba, iż konkurs stał się również prezentacją stroju, bowiem gwara i strój zawsze szły ze sobą w parze".

Niełatwe zadanie mieli jurorzy, aby obiektywnie, z uwzględnieniem wszelkich wymogów regulaminu, ocenić znajomość wypowiadanej gwary, jej oryginalność i umiejętność prowadzenia narracji. Nie przyznano pierwszych miejsc, gdyż jak stwierdziła M. Kiereś - „żodyn nie powie-dzioł to tak, jak to miało być". Nagrody za drugie miejsca otrzymali: w kategorii osób dorosłych - Zuzanna Raszka i Jan Szerzec z Wisły, w kategorii dzieci i młodzieży -Małgorzata Szupina i Katarzyna Uherek ze Strumienia, Ewelina Raszyk z Simoradza oraz Michał Szarzeć z Wisły. Trzecie miejsca w kategorii dzieci i młodzieży zdobyli Dawid Zioło i Bogusław Drozd z Wisły oraz Jędrzej Cieślar z Bładnic.

Wyróżniono Danutę Póstułkę z Górek Wielkich wśród dorosłych, a pośród dzieci i młodzieży najmłodszego uczestnika konkursu - Janka Raszkę z Wisły. Ponadto przyznano dziewięć wyróżnień w kategorii dzieci i młodzieży. Podobnie jak w poprzednich latach nagrodzone teksryzostanązamieszczonewkolejnym tomiku z serii „Roztomili ludeczkowie".

Dwa tygodnie po przesłuchaniach, w sobotnie popołudnie 19 października, w wypełnionej po brzegi sali Domu Narodowego w Cieszynie odbył się uroczysty Koncert Laureatów IV Konkursu Znajomości Gwary Na Śląsku Cieszyńskim. Mistrzów gwary przybyli oklaskiwać przedstawiciele władz wojewódzkich, powiatowych gminnych oraz instytucji kultury. Impreza rozpoczęła się pieśnią „Beskidzie, Beskidzie" w wykonaniu Zespołu Regionalnego „Małokończanie" z Kończyc Małych pod kierunkiem Wierzgoń.

W inauguracyjnym wystąpieniu prezes Towarzystwa Miłośników Skoczowa Robert Orawski podzielił się refleksjami na temat konkursu, wyrażając radość z faktu, iż stał się on imprezą o znaczeniu regionalnym. W czterech edycjach wystąpiło bowiem 221 osób, w tym większość młodzieży, co jest dobrą prognozą na przyszłość. Sukces imprezy zależy jednak także od finansowego wsparcia sponsorów. Czwartą edycję finansowali; Gmina Skoczów, Urząd Wojewódzki w Katowicach, Starostwo Powiatowe w Cieszynie, Regionalny Ośrodek

Kultury w Bielsku-Białej. Pomogły też: Gmina Jasienica, Gmina Ustroń, i Firma „Auto-Części" Mariana Bronowskiego ze Skoczowa.

Koncert laureatów prowadziła gwarą, wystrojona po istebniańsku Małgorzata Kiereś. Na zakończenie zaśpiewano znaną pieśń „Szumi Jawor, szumi", co stało się już tradycją podczas koncertów finałowych i co pozwala mieć nadzieję, że „nigdy nie zaginie w Beskidach śpiywani", a co za tym idzie i gwara Śląska Cieszyńskiego. Podobnie jak w poprzednich latach nagrodzone teksty zostaną zamieszczone w kolejnym tomiku z serii „Roztomili ludeczkowie". Następny, V konkurs Znajomości Gwary Na Śląsku Cieszyńskim odbędzie się jesienią 2004 r.

Artykuł pochodzi z „Kroniki Skoczowa” 2003,nr 17 udostępnionej dzięki uprzejmości Towarzystwa Miłośników Skoczowa.