Cieszyńska kuchnia co nasze stareczki warzyły...

Czoskula

Uwarzić wode z czoskym (rozpuczónym, jedyn zómbek na porcje), kapkę posolić. Na talyrze nałómać starego, suchego chleba, mogóm być starsze skrowki i zaloć to tóm wrzawom wodom z czoskym. Umaścić czym gdo mo — szpyrkóm, szmalcym, sadłym.

Kminkula („Chudo Jewa")

Wode zawarzić z kminkym, posolić, dać kapkę umasty, wciepać nałómanego starego chleba a jeść.

Zupa z maślónki

Uwarzić ze 20 deka wyndzónego boczku, pokroć go i usmażić z cebulom, też pokrotóm w kostkę. Zaloć to wodom pół na pół z maślónkóm, posolić, dać zómbek czosku, a zawarzić. Jak sie przegotuje, wloć zesmożke i jeszcze pogotować. Na koniec dać kapkę śmietónki. Doprawić se podle szmakuJodali to z całymi ziymiokami.

Bryja

Rozwarzić roztomańte psiorki —jabka, gruszki, śliwki. Zrobić do tego kłótke ze śmietónki albo zesmożke na maśle i zawarzić. Jeść z nuglami, czy ze ziymiokami, jako gdo mo rod.

Prażónki

Nasuć mąki na kastrol i prażyć na sucho aż sie przizłoci. Wloć ciepłej wody i miyszać, aż sie zrobi z tego taki kit. Nabiyrać na łyżkę moczanom we wodzie, żeby sie nie przichytowało, i ciepać na wrzawom wode. Jak zacznóm pływać po wyrchu, wybiyrać na miskę, poloć szpyrkami.

Żarnówka (fuła)

Uwarzić krupice na gęsto w solonej wodzie. Jodajóm to polote ciepłym mlykym abo wyndzónóm szpyrkóm.

Worówki

Do wrzawej posolonej wody wsuć krupice, nie miyszać, jyny do postrzodka mąki styrczyć rogule. Niechać to wreć ze sztwierć godziny, potym kapkę wody odloć, a na ostatku dobrze wymiyszać te uwarzónóm mąkę (jesi trzeja, doloć tej ubranej wody).

Musi to być taki uwarzone ciasto, coby sie to mogło brać i kłaść kónskami na miskę, prziloć ciepłym mlykym i jeść.

Czwołki (szwołki, ściyrka = zacierka)

Nasuć mąki do miski, dać wajco, ale jak nima to może być bez, kapkę soli i wody. Mąka sie mo lepić... i tak to szulać w palcach, a ty czwołki uszulane ciepać na wrzawę mlyko i hónym miyszać, bo zgęstnie. Rozloć to na talyrze, jeść z masłym, a gdo mo rod słodki, może pocukrować.

Kapusta po naszymu

Uwarzić kiszónóm kapustę na mięko, wode sloć. Zrobić zesmożke, zaloć jóm wodom z ugotowanych ziymioków (odcedzónych), dodać do tego jedyn większy zetrzity surowy ziymiok i miyszać aż sie zawarzi, a jeszcze z 10 minut i wloć do kapusty, a zaś to zawarzić razym. Miarkować coby to nie było za gęste (doloć kapkę odcedzónej wody z tej kapusty), abo za rzodki. Nikiere kucharki dowajóm kapinke świyżego sadła i to je dziepro fajne!

Kapusta furmańsko

Uwarzić kwaśnóm kapustę, a umiyszać jóm dobrze na poły z puczónymi ziymiokami. Dać czosku i dość godnie pieprza, dobrze umaścić szpyrkami (nie żałować), uciś ku tymu do górka spory kónsek przerośniónej szpyrki abo tłóstego warzonego mięsa. To je jodło chłopu do łasa.

Francki

Placki z ziymioków robowali u nas dwojako — na blasze ze szpyrkami abo ze śmietónkóm łebo na patelni na oliwie, i ty nazywali franckami. Taki lepsze francki robi sie tak:

Utrze sie ze 3-4 większe ziymioki, do sie do nich ze 2-3 żółtka, łyżkę mąki, kapkę soli, a piane z biółek. Kapkę to z tóm pianom fyrknóć, ale opaternie. Brać to ciasto łyżkom i kłaść małe placuszki na wrzawy olyj na patelni. Óny urosnóm s tej piany, tak to trzeba ciepłe jeść, bo jak przechłódnóm, tak to spadnie.

Kubuś

Zetrzić 4 wielki abo 5 mniyjszych ziymioków. Trzicieliny prziparzić pół litrym wrzawego mlyka, pomiyszać, wbić wajco, dać 4 łyżki mąki, zamiyszać i wloć na wymazanóm umastóm brytfane. Piyc w trómbie ze trzi sztwierci godziny. Wyciągnąć z pieca, posuć tak na 2 palce grubo potrzitymi jabkami, porobić łyżkom dołki, poloć śmietónkóm, pocukrować i jeszcze to dopiyc. To my jodali w niedziele, jakech słóżyła na Istebnym.

Fusate gałuszki

Uwarzone ziymioki zemleć abo dobrze popuczyć, dać do tego zetrzitych surowych (a we szmacie odciśniónych) ziymioków—tak pół na pół, ze dwie łyżki mąki, kapkę soli. Wymiyszać to dobrze, kulać małe gałuszki, obzolować w mące i ciepać na wrzawą wode. Jodali to polote szpyrkami, tak najraczy szmakujóm.

Krepliki

Pół kila mąki gryskowej i pół gładkij, pół litra mlyka, 10 deka cukru, 15 deka masła. 5 wajec, 10 deka drożdży, kieliszek rumu, pół łyżeczki soli i powidła. Mąkę wymiyszać i przesioć, i już wieczór dać ku piecu coby sie zagrzoła. Odloć sztwierć litra mlyka i w ciepłym rozmiyszać drożdże z łyżeczkom cukru. Jak urosnóm, mąkę wysuć na miskę, zrobić w ni dołek na postrzodku, wloć tam ty drożdże, kapkę przifyrtnóć mąką i zaś zostawić aż rośnie.Potym dodać 5 żółtek umiyszanych z cukrym, roztopione masło, mlyko i sól. Wyrobiać to przez pół godziny, na koniec dodać rum, a gdo to mo rod — skórkę z cytryny i jeszcze chwilkę miyszać, popruszyć mąką i dać aż rośnie w ciepłym (ku piecu abo aji pod pierzine). Jak to urośnie, tak za jaki trzi sztwierci godziny, wykulać, wykrować szklónkóm na palec grube kółka, na każde dować kapkę powideł, zalepić. Gotowe krepliki przikryć czystóm szmatkom i jeszcze roz niechać w cieple, a potym smażić na szmalcu abo oliwie (ceresie). Posypować cukrym abo polywać pomadom.

Warzónka

do użytku w zdrowiu i chorobie, ale ni na ożralstwo!

2 łyżki cukru upolić w gorczku na brunotno, doloć sztwierć litra wody, dodać 4 żebyczki, kąsek skurzice, zawarzić 2 łyżki miodu i łyżkę masła, abo jak kiery mo rod — może być gęsi szmalec. Na koniec wloć sztwiertke czystego szpyrytusu.

Przypomniały: Helena Urbańczykowa i Stanisława Jabłonkowa

Kalendarium pochodzi z „Kalendarza Skoczowskiego” 1993, udostępnionego dzięki uprzejmości Towarzystwa Miłośników Skoczowa.