Karol Kajzer

Jan Wantuła z Łęgu i jego bibliografia

W galerii znaczących dla Skoczowa postaci Jan Wantuła wybija się jako ceniony znawca historii miasta i regionu, badacz, bibliofil, publicysta i działacz społeczny. Choć z urodzenia nie skoczowianin miastu temu poświęcił swoje nieprzeciętne zainteresowania, które przerodziły się w pasję wnikliwego badacza przeszłości. Pochodził wszakże z tutejszego cieszyńskiego regionu z Zaolzia, a zatem historia Ziemi Cieszyńskiej była mu zawsze bliska.

Urodził się w Łyżbicach 10 grudnia 1922 r. Ukończył do 1939 roku 5 klas polskiego gimnazjum realnego w Orłowej, zdobywając podstawowe kwalifikacje nauczyciela. W 1945 roku opuścił zaolziańską, rodzinną ziemię, która przypadła znowu Czechom i przeniósł się do Polski. W powiecie pszczyńskim podjął pracę jako nauczyciel szkoły podstawowej w Warszowicach, a z kolei w Bziu Górnym. W 1950 roku objął posadę kierownika 3-klasowej szkoły w Wiślicy, wchodzącej w skład gminy zbiorczej Skoczów.

W międzyczasie w Pszczynie ukończył zaocznie Liceum Pedagogiczne, studiował polonistykę na Uniwersytecie Warszawskim i w latach 1958-60 ukończył studium magisterskie w zakresie filologii polskiej.

Po wybudowaniu, końcem lat pięćdziesiątych, domku jednorodzinnego w dzielnicy skoczowskiej Łęgi, zamieszkał z rodziną na stałe w Skoczowie. W 1964 roku rozpoczął pracę jako polonista w Zasadnicze Szkole Zawodowej w Skoczowie a w 1968 roku został jej dyrektorem. Stanowisko to pełnił przez 14 lat.

Aktywnie włączył się w nurt życia społeczno-kulturalnego miasta. Należał do założycieli pierwszego (nie zarejestrowanego zresztą) Towarzystwa Miłośników Skoczowa w 1965 roku i był jednym z inicjatorów i współorganizatorów odchodów 700-lecia Skoczowa, urządzonych w 1967 roku. Z jego inicjatywy Komitet Obchodów Jubileuszu wydał, pierwszą po wojnie, publilikacje monograficzną „Pamiętnik Skoczowski", którego był współredaktorem.

W latach 1970-1976 pełnił funkcję prezesa skoczowskiego oddziału Macierzy Ziemi Cieszyńskiej. W następnym roku uczestniczył w tworzeniu Towarzystwa Miłośników Skoczowa, którego był aktywnym działaczem. Za-ją się głównie problematyką wydawniczą. Od 1985 roku został współredaktorem rocznika kulturalno-historycznego „Kronik Skoczowskiej" wy-dawanej przez Towarzystwo. Publiko-wał przyczynki historyczne, głównie z dziejów Skoczowa, wydał pracę o herbach miasta i gminy, przetłumaczył dwie źródłowe pozycje kronikarskie z XVII wieku - „dziennik Jana Tilgnera burgrafa na Skoczowie i Strumieniu" oraz Kronikę „Anonima" skoczowskiego. W Gazecie Skoczowskiej opublikował „Dzieje Skoczowa - przegląd wydarzeń" w dwóch częściach, Zgromadził pokaźny księgozbiór, w zasadzie różnotematyczny, ale głownie prac i dzieł historycznych, w tym wiele silesiaków, a także różnych materiałów dotyczących przeszłości regionu cieszyńskiego i Skoczowa. Zbiory udostępniał studiującej młodzieży, pracowikom naukowym i osobom zainteresowanym historią. Podejmował badania dokumentów archiwalnych,

Współpracował z historykami-publicystami. Odzwierciedleniem badawczych pasji Wantuły był m.in. spór, jaki toczył na łamach Głosu Ziemi Cieszyńskiej z prof. Idzim Panicem o pierwszą historyczną datę w dziejach miasta. Inny przykład to wymiana poglądów z Edwardem Biszorskim na temat wałów obronnych albo opublikowany w Gazecie Skoczowskiej szkic o lisowczykach na Śląsku Cieszyńskim, w którym udowadnia nieścisłości popełniane przez historyków.

Wantuła miał znaczący udział w sprowadzeniu rzeźby Trytona na rynek oraz utworzeniu muzeum w Skoczowie. Jego zasługą było też nadanie szkole w Wiślicy imienia Rudolfa Szos-toka, przedwojennego kierownika tej szkoły zamordowanego przez hitlerowców „pod Walką" w Cieszynie.

Kiedyś, wysyłając na konkurs swoją pracę opatrzył ją godłem „Jan z Łęgu". Często też tak nazywali Jana najbliżsi przyjaciele. Towarzystwo Miłośników Skoczowa nadało mu honorowe członkostwo. Jan Wantuła zmarł 30 czerwca 1992r.

Bibliograficzny wykaz prac Jana Wantuły, jaki prezentujemy, sporządzony jest w układzie chronologicznym. Bibliografia obejmuje w zasadzie całokształt publicystyki J. Wantuły, co nie wyklucza prawdopodobieństwa pominięcia którejś z pozycji jeszcze nie odnalexionej. Być może też, że jakiś tekst mnie został podpisany, sporządzenie bib-liografii było o tyle utrudnione, że autor nie zostawił zapisków z wyszczególnieniem choćby niektórych ważniejszych swoich prac.

Pomimo, że ilość czasopism lub pozycji książkowych, w których Wantuła drukował jest niewielka, a także wykaz bibliografii jest ilościowo raczej skromny, problematyka zagadnień, tytuły, wskazują na wagę treści publicystycznej tekstów. Szczególnie cenne są opracowania wydarzeń kronikarskich w formie zapisków faktograficznych, ilustrujących dzieje regionu oraz tłumaczenia dawnych kronik. Dużą wartość poznawczą przedstawiają też artykuły analityczne, dotyczące konkretnych wydarzeń w świetle dokumentów archiwalnych, rzucające nowe światło na niektóre historyczne fakty. Dorobek Jana Wantuły stanowi zatem istotne wzbogacenie ogólnej wiedzy historycznej o regionie.

Artykuł pochodzi z „Kroniki Skoczowa” 1999,nr 14 udostępnionej dzięki uprzejmości Towarzystwa Miłośników Skoczowa.