Stefania Kewesz

„Uczniowie pierścieckiej szkoły z Zofią Kossak na co dzień”

Początek lat 90-tych, nowa rzeczywistość społeczno-polityczna w kraju, to dla wielu szkół nowe wyzwanie, możliwość wybrania indywidualnego, odrębnego, a zarazem dogodnego dla każdego profilu pracy, którego celem ma być wykształcone, mądre, nowe pokolenie Polaków.

W tym czasie zaktywizowało się środowisko nauczycieli i rodziców SP nr 6 w Pierśćcu, nauczyciele z rodzicami zapragnęli stworzyć ze szkoły placówkę dydaktyczno-wychowawcza, oddziałująca na środowisko lokalne. Zapragnęli stworzyć wokół szkoły dobry klimat, wypracować dla niej opinię zasłużonej w dziedzinie oświaty i kultury, a potem kolejny raz podejść do tematu rozbudowy szkoły.

Postawiliśmy sobie zasadnicze pytania: Jak ukierunkować pracę szkoły? Na jakich wartościach oprzeć pracę dydaktyczno-wychowawcza?

Szukaliśmy wzoru do naśladowania, osoby zasłużonej dla kultury polskiej, ale równocześnie bardzo związanej ze Śląskiem, a nawet jeszcze bliżej z miejscowością, w której żyjemy, mieszkamy, pracujemy, uczymy się.

Wybór padł na Zofię Kossak. Wszyscy byliśmy zgodni, iż w wychowaniu młodzieży, wzorem do naśladowania, niekwestionowanym autorytetem bez wątpienia zawsze będzie Zofia Kossak.

Dlaczego właśnie Ona? - z takimi pytaniami spotykaliśmy się wielokrotnie.

Przede wszystkim wspaniała pisarka „Córa Sienkiewicza" jak ją wielu zwało, wielki człowiek „Córa Kossaków", dla której credo życia zawiera się w słowach: „Niech wasza mowa będzie: Tak, tak, nie, nie. A co nadto jest, od złego pochodzi" (Mt. 5, 37)

Równocześnie pozostała w pamięci tych, którzy ją znali osobiście, jako człowieka mądrego i skromnego. Cechowała ją bowiem wielka miłość bliźniego, łatwość w nawiązywaniu kontaktów z ludźmi. Życzliwa wszystkim, pomagająca bez względu na to kim są lub jaką wyznają wiarę. Otaczała ją wszędzie życzliwość na Śląsku Cieszyńskim. Śląskowi, który ją tak ciepfo przyjął i uznał za swoją, odwdzięczyła się wieloma książkami pisząc m. in. piękną baśń beskidzką pt. „Kłopoty Kacperka, góreckiego skrzata", opowiadania historyczno-legendarne „Wielcy i mali", a wśród nich opowieść o lisowczykach i błogosławionym Janie Sarkandrze, „Legnickie pole", tom reportaży i opowiadań, pt. „Nieznany kraj". Wyznanie powieściopisarki... „gdy mój Mąż i ja w czasie wygnania marzyliśmy o powrocie do ojczyzny, to jawiła nam się ona przed oczyma w postaci widoków oglądanych z okien góreckiego domu", zobowiązuje Polaków, a w szczególności społeczeństwo Śląska, któremu poświęciła wiele stronic swojej twórczości, do kultywowania pamięci o Niej.

Społeczność pierścieckiej szkoły czuje się zobowiązana i spłaca dług wdzięczności, m. in. za „Legendę o św. Mikołaju z Pierśćca", za tę drobną perełką w przebogatej twórczości Zofii Kossak, dzięki której Pierściec zaistniał. Kult świętego Mikołaja został opisany, nieprzerwanie trwa, a uosabia go mała figurka stojąca do dziś w pierścieckim kościele.

W sposób bardzo doniosły i uroczysty z udziałem wielu szanowanych gości i władz oświatowych z Kuratorem Oświaty i Wychowania w Bielsku-Białej mgr Aleksandrą Bargieł na czele, 15.VI. 1991 r. szkole nadano imię Zofii Kossak - Szczuckiej -Szatkowskiej i odsłonięto tablicę pamiątkową ku czci patronki. W księdze pamiątkowej z tej okazji znalazło się wiele gratulacji i życzeń na przyszłość, m. in.: „Obyście za przykładem Pani Zofii rozwijali swoje talenty dochodząc do równie wspaniałych osiągnięć"

- burmistrz Roman Sanetra

„Aby w dalszym ciągu Szkoła Podstawowa w Pierśćcu była miejscem oddziaływania kulturotwórczego w środowisku"

- dyrektor Delegatury Kuratorium Oświaty mgr Henryk Prochaczek

„Z wielką radością witamy w gronie szkół Zofii Kossak"

- Adam Połednik, Towarzystwo im. Z. Kossak

„Cieszymy się, że tworzymy od dziś wspólnotę społeczności uczniowskiej i grona pedagogicznego pod jedną patronką - Zofią Kossak, Wielką Polką, która mówiła: „wszystko jest dobre co jest Polską "

- dyr. Szkoły Podst. Nr 10 im. Z. Kossak w Legnicy mgr Marta Chmielewska

Wszystkie te życzenia społeczność

szkolna wzięła sobie do serca. Potwierdziły one trafność wyboru patrona, stały się niejako mottem do codziennej pracy. Pamięć o Zofii Kossak stała się żywa, przewija się na co dzień w pracy wychowawczej każdej klasy i organizacji uczniowskich. Także na lekcjach języka polskiego, gdzie w obowiązkowym wykazie lektur znalazły się takie pozycje jak: „Kłopoty Kacperka, góreckiego skrzata", zbiór opowiadań pt. „Bursztyny", „Rok polski", „Legenda o św. Mikołaju z Pierśćca".

Każda z klas zaczynając poznawać życie i twórczość patronki rozpoczyna od wizyty w domku ogrodnika w Górkach Wielkich, gdzie obecnie mieści się Muzeum Zofii Kossak. Tam wśród pamiątek zgromadzonych po pisarce, wśród mebli, sprzętu, książek, w atmosferze spokojnego, góreckiego domu uczniowie poznają Zofię Kossak, a któż może najciekawiej o Niej opowiadać? Wiadomo - sam kustosz Muzeum, przyjaciel szkoły - Michał Heller, który będąc wielokrotnie gościem szkoły wygłaszał prelekcje dla rodziców i uczniów opowiadając ciekawe epizody z życia pisarki, bądź informując o interesujących pracach badawczych prowadzonych przez różnych ludzi.

W pierwszą rocznicę nadania imienia w maju 1992 r. przy okazji Święta Patrona Szkoły odbył się konkurs wiedzy o życiu i twórczości Zofii Kossak, w czasie którego cytowano fragmenty wielu utworów, przedstawiano inscenizację opowiadań pt. „Opowieść o bursztynie", „Hołd pruski". Młodzież wykazała się szeroką wiedzą o patronce, co ośmielił się podkreślić honorowy gość uroczystości i przewodniczący jury równocześnie ksiądz Szczepan Wróbel z Górek Wielkich. On to wszczepił w nas zainteresowanie Zofią Kossak.

Szkoła nawiązała kontakty z wieloma szacownymi instytucjami kulturalnymi w kraju. Wiele łączy nas z Muzeum Niepodległości w Warszawie, gdzie w listopadzie 1992 r. otwarta została wystawa o Zofii Kossak. Pomagaliśmy m. in. w przygotowaniu tej wystawy, dostarczyliśmy wiele informacji i pamiątek komisarzowi tej wystawy pani Mirosławie Pałaszewskiej, byliśmy honorowymi gośćmi w czasie uroczystości jej otwarcia. Nasza znajomość i współpraca dalej jest kontynuowana, wymieniamy zdobyte materiały, informujemy się o emitowanych w TV reportażach o Zofii Kossak. O zażyłości szkoły z Muzeum Niepodległości w Warszawie niechaj świadczy kolejny wpis w księdze pamiątkowej: „Przemiłej Dyrektor i całej szkole życzę dalszych sukcesów i dziękuję za dotychczasowe pielęgnowanie pamięci o Patronce". - Mirosława Pałaszewska, Muzeum Niepodległości w Warszawie.

Wierni obietnicy, iż będziemy godnie nosić imię wielkiej pisarki z zapałem przygotowaliśmy kolejną uroczystość 22. IV. 1993 r. Święto Patrona Szkoły, przypadające w 25-rocznicę śmierci Zofii Kossak. Na tą okoliczność uczniowie przygotowali inscenizację ze zbioru opowiadań „Bursztyny", pt. „Prawo książęce", wystawę zebranych pamiątek o patronce, m. in. zdjęcia, fragmenty rękopisów, książek z autografem i dedykacją pisarki, wydawnictwo pisarce oraz bogatą wystawę uczniowskich prac plastycznych inspirowanych Zofii Kossak.

O poziomie i wartościach artystycznych soczystości mogą świadczyć kolejne wpisy gości w księdze pamiątkowej:

...„Całej Waszej społeczności szkolnej dziękuję za to, iż dane mi było przeżyć wraz z Wami Święto Patrona Szkoły. Pozostańcie wierni ideałom wielkiej pisarki, pielęgnujcie cieszyńską tradycję, dbajcie

O to, aby słowo Polak kojarzyło się z człowiekiem uczciwym, pracowitym i dobrym. Autorom, organizatorom i wychowawcom tej wspaniałej imprezy życzę dużo zapału do dalszej pracy i wszelkiej pomyślności w życiu osobistym" - wizytator Delegatury K O w Cieszynie mgr Irena Sajak.

Przy okazji obchodów 25-rocznicy Z. Kossak odbył się również kolejny konkurs w Górkach Wielkich p.n. „Nasze Korzenie". Brały w nim udział trzy szkoły noszące imię Zofii Kossak: z Legnicy, Kośmina

1 Pierśćca oraz kilka szkól i ognisk pracy pozaszkolnej z okolic.

Na konkurs, zgodnie z regulaminem przysłano wiele prac plastycznych, literackich, odbył się konkurs wiedzy o życiu i twórczości pisarki oraz zaprezentowały się szkolne teatry z mini-dramami opracowanymi na podstawie opowiadań ze zbioru ..Bursztyny". Uczniowie z Pierśca zabłysnęli pracami plasycznymi i insecizacją „Prawa książęcego" z tego zbioru. W czasie obchodów 25 - rocznicy śmierci. Z. Kossak honorowym gościem była jej córka - pani Anna Bugon Rosset, na stałe mieszkająca w Szwajcarii.

W czasie kameralnego spotkania w szkole przy kawie, nauczyciele i rodzice mieli okazję poznać wspaniałą osobę, o wysokiej kulturze osobistej, obdarzonej nieprzeciętnym talentem narracji, odziedziczonym zapewne po matce. Córka Z. Kossak wyjaśniła okoliczności i powody przymusowego opuszczenia kraju po wojnie, wyjazd do Szwecji, potem Anglii, powody chłodnego przyjęcia przez środowisko polskich emigrantów w Anglii. Na pa-

miątkę niezapomnianych chwil spędzonych wśród uczniów i nauczycieli w Pierścu, szczególnie na pamiątkę wieczoru pełnego wzajemnych obietnic, pani Anna będąc gościem kolejny raz w Szkole w Pierścu 2 IX 1995 rokti, zgodziła się na nagranie swoich wspomnień o matce na taśmie magnetofonowej. I tak, pani Anna wspomina tragiczny wrzesień 1939 r., ucieczkę z matką na wschód, okupację w W-wie, pracę Zofii Kossak w konspiracji, aresztowanie, osadzenie w obozie koncentracyjnym w Oświęcimiu, skazanie na śmierć, Powstanie Warszawskie.

Szkoła sukcesywnie, powoli staje się skarbnicą wiedzy o Zofii Kossak, skarbnicą pamiątek wśród których znajdują się m. in. kasety video z reportażami emitowanymi przez TV polską, nagranymi uroczystościami poświęconymi pisarce, całe serie zdjęć z tych uroczystości, zdjęcia z wystaw, artykuły prasowe o pisarce, wywiady z ludźmi Ją znającymi i wreszcie kasety magnetofonowe ze wspomnieniami Anny - jedno z najcenniejszych źródeł wiedzy o Niej, prawdziwa opowieść od serca, opowieść córki o matce.

Bóg nam zesłał panią Zofię. To dzięki Niej możemy poszczycić się współpracą ze szkołami, naszymi imienniczkami z Legnicy i Kośmina. Co dwa lata spotykamy się na konkursie w Górkach Wielkich, wówczas rywalizujemy ze sobą, poza tym wzajemnie się odwiedzamy. W maju 1994 roku delegacja naszej szkoły uczestniczyła w uroczystości odsłonięcia tablicy pamiątkowej poświęconej Z. Kossak w Szkole Podstawowej w Kośminie. Z okazji tej uroczystości uczniowie z Pierśca podarowali swoim przyjaciołom obraz wykonany na lekcjach techniki, a przedstawiający Kacperka - góreckiego skrzata.

Z Towarzystwem im. Z. Kossak łączą nas te same cele i zadania, m. in. upowszechnianie i pogłębianie wiedzy o życiu i twórczości Z. Kossak, uświadamianie o jej roli w kulturze narodowej, działalność kulturalna w duchu idei i zasad, którym dała wyraz swoim życiem i twórczością, organizowanie spotkań, konkursów, rocznic, wystaw, zbieranie wszelkich materiałów z nią związanych. Wierni Towarzystwu braliśmy udział w uroczystej sesji z okazji X lecia jego istnienia na początku października 1994 roku. Nasi uczniowie w części oficjalnej recytowali fragmenty prozy Z. Kossak, z opowiadania: „Wesele w Jaworowie" i „Zemsta błazna", a następnie wysłuchali kilku referatów, m. in. referatu Krystyny Heskiej, pt. „Zofii Kossak pisarstwo dla dzieci i młodzieży".

W czwartą rocznicę nadania imienia i przygotowań do kolejnego konkursu w Górkach Wielkich, który odbył się 3. VI. 1995 r. i przebiegał pod hasłem „Ludzie wielcy i mali, czyli jak kształtować własną osobowość" uczniowie z Pierśćca przygotowali sztukę teatralną Z. Kossak pod tytułem „Gość oczekiwany". Wcześniej z tą sztuką zapoznali się na lekcjach języka polskiego, mieli okazję obejrzeć ją w Teatrze im. A. Mickiewicza w Cieszynie, gdzie w listopadzie 1994 r. prezentował ją amatorski zespół tetralny działający przy parafii św. Elżbiety w Cieszynie. Z okazji Święta Patrona Szkoły przygotowano wydanie specjalnej gazety szkolnej „Wieści z Pierścieckiej Szkoły" w całości poświęconej Zofii Kossak.

Znalazły się tam m. in. reportaże, recenzje ze sztuki „Gość oczekiwany", wiersze o patronce autorstwa pierścieckich uczniów, ciekawostki z życia pisarki, krzyżówki, rebusy. Przygotowano również projekt kalendarza ściennego na 1996 rok z ilustracjami wykonanymi- przez uczniów z Pierśćca, dla których inspiracją była znana książka Z. Kossak „Rok polski". Opracowano również projekt serii znaczków pocztowych z postaciami występującymi w bajce pt. „Kłopoty Kacperka, góreckiego skrzata" oraz ręcznie haftowane obrazki przedstawiające św. Jana Sarkandra z opowiadania pt. „Wielcy i mali". Prace plastyczne spotkały się z wielkim uznaniem jury konkursu w Górkach Wielkich, zdobyły I miejsce. Rada Pedagogiczna i Rada Samorządu Uczniowskiego zdecydowały o wydaniu i rozprowadzeniu kalendarza przy okazji jubileuszu 90-lecia istnienia szkoły, przypadającego właśnie na 1996 rok. Rysunki zdobiące kalendarz wykorzystane zostaną również jako ilustracje w kolejnym wydaniu książki „Rok polski" przygotowywanym przez wydawnictwo PAX. Podobnie jak prace plastyczne bardzo wysoko oceniona została gazeta szkolna, sztuka teatralna pt. „Gość oczekiwany" oraz znajomość życia i twórczości Z. Kossak.

Toteż z konkursu przywieźliśmy okazały kryształowy puchar ufundowany przez Towarzystwo im. Z. Kossak, jako nagrodę główną dla zwycięzcy w generalnej punktacji. Puchar jest naszą wielką dumą, szczycimy się nim ogromnie, stale dodaje nowych sił i energii do dalszej pracy. Niejednokrotnie zastanawialiśmy się co jest tego powodem, że praca z Z. Kossak daje takie wspaniałe rezultaty i przynosi zaszczyty. Jedyne logiczne wytłumaczenie - to moc czuwającej nad nami patronki. Zachęcamy więc inne szkoły, przystąpcie do grona szkół noszących imię Zofii Kossak.

W maju 1996 roku obchodzić będziemy jubileusz 90-lecia istnienia szkoły. Doniosłe historyczne zdarzenie, w czasie którego jeden rozdział historii szkoły zostanie zamknięty.

Nowy etap pragniemy rozpocząć w tym historycznym dniu poprzez położenie i poświęcenie kamienia węgielnego -pod rozbudowę szkoły.

Kalendarium pochodzi z „Kalendarza Miłośników Skoczowa” 1996, udostępnionego dzięki uprzejmości Towarzystwa Miłośników Skoczowa.