JAN WANTUŁA
POLSKIE REGIONALNE STOWARZYSZENIA KULTURY W SKOCZOWIE

Niniejszy szkic nie daje pełnego obrazu roz­woju kultury w skoczowskim regionie; obejmuje zaledwie wycinek bogatej w tym zakresie tradycji.

W szkicu pominięto działalność niepolskich i antypolskich organizacji, chociaż niektóre z nich, jak np. niemiecki Gesangverein, prowadziły w swoim czasie ożywioną działalność i cieszyły się w znacznie zgermanizowanym mieście dość dużą popularnością. Pominięto też niewątpliwie cenną działalność różnych istytucji: domów kultury, świetlic, placówek oświatowo-kulturalnych, biblio­tek itp. oraz zasługującą na bliższe poznanie i pa­mięć ruchliwość kulturalną takich np. organizacji jak „Sokół", „Siła", „Strzelec", PTTK, ZHP i inne związki młodzieżowe, kobiece, wyznanio­we, których członkowie czynnie uczestniczyli w rozwoju życia kulturalnego, przyczyniali się do jego wzbogacenia i poszerzania zakresu oddzia­ływania polskiej kultury.

Zgodnie z założeniem ograniczono się do krót­kiego omówienia działalności miejscowych, pol­skich stowarzyszeń kultury, stanowiących ogniwa tego samego łańcucha, są one bowiem naturalnymi spadkobiercami organizacji powołanych w XIX w. do obrony polskości tej ziemi przed grożącą spo­łeczeństwu germanizacją, stanowią część polskiego ruchu kulturalno-narodowego, zapoczątkowanego przez Stalmacha, Cienciałę i innych budzicieli.

Pierwszą tego typu organizacją w Skoczowie była Polska Czytelnia Katolicka — najstarsze w naszym mieście polskie stowarzyszenie kulturalne.

Polska Czytelnia Katolicka w Skoczowie

Zebranie organizacyjne „Czytelni", zwołane z inicjatywy księży wikariuszy miejscowej parafii, Karola Paździory i Antoniego Nogala, odbyło się 8.09.1871 r. z udziałem Pawła Stalmacha i ks. Ignacego Świeżego — wybitnych działaczy naro­dowych Śląska Cieszyńskiego. Celem towarzystwa było przeciwstawienie się akcji germanizacyjne) i budzenie świadomości narodowej mieszkańców miasta i okolicznych miejscowości. Cel ten reali­zowano przez szerzenie czytelnictwa prasy i pol­skich książek, organizowanie okolicznościowych imprez narodowych, wygłaszanie odczytów i wy­kładów. Działaczami „Czytelni", którzy wnieśli poważny wkład w dzieło upowszechnienia kultun polskiej, byli prezesi: Jan Wawerka, Ignacy Hajek, Antoni Poloczek, Jan Krucina, Edward Rduch, Karol Rojek, bibliotekarze: ks. Karol Paździora, Jan Madzia, działacze: Zenon Rawicz-Rojek, ks. Franciszek Krzystek, J. Kajzer. Największym ich osiągnięciem było skompletowanie poważnej bi­blioteki liczącej przeszło 3000 tomów oraz sku­pienie przy niej około 100 czytelników.

Polska Czytelnia Katolicka istniała w Skoczo­wie do 1939 r., lecz najbardziej owocny okres jej działalności przypadł na czasy przed 1914 r.

Z chwilą odzyskania przez Polskę niepodle­głości zaistniała w Skoczowie konieczność pro­wadzenia systematycznej pracy repolonizacyjnej, do czego nie była już „Czytelnia" zdolna. Powsta­ło społeczne zapotrzebowanie na stworzenie w mieście polskiej organizacji kulturalnej, która potrafiłaby skupić wysiłki ludzi różnych warstw społecznych, różnych przekonań religijnych i orien­tacji politycznych, w celu budzenia świadomości narodowej, wdrażania miejscowego społeczeństwa do czynnego udziału w tworzeniu polskiej kul­tury. W efekcie, w r. 1922 powstało w Skoczo­wie następne, drugie z kolei regionalne towa­rzystwo kultun' — Kolo Macierzy Szkolnej.

Skoczowskie Koło Macierzy Szkolnej Ślqska Cieszyńskiego

W dniu 14.05. 1922 r. w sali nie istniejącego już hotelu „Pod Białym Koniem" odbyło się zwołane z inicjatywy dyrektora miejscowej szkoły wydziałowej Jana Żebroka zebranie organizacyjne koła. Na tym zebraniu, w którym udział wzięło ok. 100 miejscowych obywateli, zatwierdzono sta­tut i przyjęto program działania obejmujący cele ogólne i zadania szczegółowe. Do celów ogólnych należało:

— umacnianie świadomości narodowej ludności polskiej, wspieranie szkolnictwa polskiego na Za­olziu, zaś do zadań szczegółowych:

— utrzymanie z własnych funduszy polskiej ochronki (przedszkola),

— roztoczenie opieki moralnej i finansowej nad dziatwą szkolną,

— założenie publicznej biblioteki polskiej do­stępnej dla wszystkich, bez różnią' przekonań partyjnych i wyznaniowych,

— szerzenie świadomości narodowej w szero­kich masach społeczeństwa przez odczyty popu­larne, przedstawienia amatorskie, koncerty, im­prezy itp.

Do zarządu koła zostali wybrani: dr Marian Szenker — komisarz rządowy, późniejszy bur­mistrz miasta; Jan Żebrok — dyrektor szkoły, długoletni prezes koła; ks. Józef Kula — wika­riusz; Gustaw Morcinek — nauczyciel, później literat; Antoni Janicki — mistrz garbarski; Józef Pieter — mistrz ciesielski; Paweł Nowak — kie­rownik filii spółki handlowej „Ziemia".

Koło Macierzy Szkolnej w czasie swej działal­ności — do wybuchu wojny w 1939 r. — skupia­ło ok. 150 członków. Stan osobowy organizacji zmieniał się, ale ilość członków nigdy nie spadła poniżej tej liczby.

A oto jak przebiegała realizacja przyjętych przez członków skoczowskiej Macierzy zadań:

Biblioteka: Dzięki ofiarnej pracy biblio­tekarzy społecznych, szczególnie inicjatywie i za­angażowaniu Gustawa Morcinka, księgozbiór w 1928 r. osiągnął liczbę 1000 tomów, a liczba czytelników przekroczyła setkę. W r. 1938 biblio­teka liczyła już przeszło 3.600 woluminów.

Scena polska: Teatr amatorski, orkiestra i chóry Macierzy przyczyniały się do ożywiania i rozwoju życia kulturalnego miasta. W r. 1926 zbudowano i wyposażono w szkolnej sali gim­nastycznej własną scenę. Zespół teatralny wysta­wiał systematycznie do 3 wartościowych utwo­rów dramatycznych rocznie. Szczególnym powo­dzeniem cieszyły się komedie, w których występo­wali lubiani przez publiczność amatorzy: Gustaw Morcinek, Jan Baszczyński. Daniel Olszew-ski. Utrzymujące stale wysoki poziom artystyczny chóry organizowały własne koncert?" oraz wystę­powały wraz z orkiestra na różnego rodzaju im­prezach.

Akcja odczytowa: O powodzeniu tej akcji decydował staranny dobór wykładowców, specjalistów różnych dziedzin kultury i nauki, często o znaych szeroko nazwiskach, jak. dr Fran­ciszek Popiołek. Ludwik Brożek. Gustaw Morci­nek, dr Tomiczek, prof. Alojzy Gembala. hem. Jó­zef Kret, dr Aleksander Kamiński i inni.

Opieka nad młodzież) szkolną: Co roku organizowano ..gwiazdki". z okazji któ­rych dzieci otrzymywały książki, przybory szkolne, odzież i obuwie. Młodzież korzystała z dożywia­nia w szkole, dla niej także urządzano wycieczki szkolne, w tym co roku wycieczkę do Krakowa. Przrjęto bowiem zasadę, że każde skoczowskie dziecko musi w czasie swego pobytu w szkole poznać to miasto i jego skarby kultury. Wielkim powodzeniem cieszyły się festyny szkolne z poka­zami gimnastycznymi dzieci, loterią fantową i wie­loma innymi atrakcjami. Prócz pomocy material­nej dla uczniów miejscowych szkół, fundowano stypendia dla skoczowskich uczniów kształcących się w szkołach średnich Bielska i Cieszyna.

Pomoc, szkolnictwu polskiemu na Zaolziu: Skoczowskie Koło Macierzy opiekowało się polskim przedszkolem w Dąbrn-wej, przeznaczając na ten cel od 100 do 400 zł rocznie, oraz przekazywało część zysku z każdej imprezy dochodowej na konto Zarządu Macierzy

Szkolnej w Czechosłowacji z przeznaczeniem na utrzymanie szkól polskich zagrożonych akcja cze-chizacyjną.

Działalność kola opierała się na pracy społecz­nej. Wybierani co roku na walnym zebraniu członkowie zarządu i komisji rewizyjnej pełnili swe funkcje honorowo, często w ciągu wielu lat. Spośród najbardziej zasłużonych aktywistów szczególnie wyróżnili się:

• - dyrektor szkoły Jan Żebrok — prezes w latach 1922—1935;
• - nauczyciel--literat Gustaw Morcinek — prezes 1936-1937,
• - bibliotekarz w latach 1922—1931;
• - nauczyciel Jerzy Karch — prezes 1938—1939;
• - nauczyciel Paweł Pszczółka — bibliotekarz 1931—1937, se­kretarz 1938, zast. prezesa 1939;
• - mistrz garbar­ski Antoni Janicki — skarbnik 1922—1924, se­kretarz 1925—1926;
• - mistrz ciesielski Józef Pie­ter — zast. prezesa 1922—1927;
• - naczelnik Sądu Grodzkiego Kazimierz Cholewka — zast. prezesa 1929—1937, czł. zarządu 1938—1939;
• - nauczyciel Aleksander Krpetz, skarbnik 1925—1928;
• - dy­rektor Komunalnej Kasy Oszczędności — Macura— prezes 1928;
• - kierownik spółdzielni Paweł No­wak — sekretarz 1922—1923;
• - nauczyciel Paweł Wdówka — sekretarz 1937;
• - nauczyciel Alfons Kozłowski — sekretarz 1939;
• - rencista Władysław Jamroz — skarbnik 1929—1931, czł. zarz. 1928;
• - urzędnik bankowy Karol Santarius — skarbnik 1932—1936;
• - mistrz ślusarski Albin Hauser — skarbnik 1938;
• - technik Karol Broda — biblio­tekarz 1937—1939;
• - księgowy Jan Piachy — zast. bibliotekarza 1935—1937. czł. zarządu 1938— 1939;
• - ucz. szkoły średniej Maria Klimkówna — zast. bibliotekarza 1930;
• - nauczyciel Ludwik Bro­żek — zast. bibliotekarza 1931;
• - nauczyciel Rudolf Kukucz — reżyser 1928—1934, czł. zarządu 1936;
• - nauczyciel Leopold Fołtyn — reżyser 1935 —1938;
• - nauczyciel Otton Chlebik — reżyser 1939;
• - nauczyciel Karol Urbańczyk — dyrygent chóru 1933—1938;
• - nauczyciel Paweł Tendera — dyrygent chóru 1935—1936;
• - urzędnik pocztowy Jacher — dyrygent chóru 1937—1938;
• - nauczy­ciel Dudek — dvrygent chóru 1939;
• - wikariusz ks. Józef Kula — czł. zarządu 1922—1925; lekarz dr Szenker — czł. zarządu 1922;
• - nauczyciel Jan Bolek — czl. zarządu 1922—1925;
• - właściciel restauracji Gałgonek — czł. zarządu 1930—1931;
• - urzędnik bankowy Franciszek Śliż — czł. zarządu 1932—1937;
• - stolarz Franciszek Kożdoń — czł. zarządu 1932—1937;
• - kupiec Rudolf Karch — czł. zarządu i kom. rewizyjnej 1922—1934;
• - kra­wiec Jan Bogusz — czł. kom. rewizyjnej 1922— 1928; nauczyciel Jan Wojnar — czł. kom. rewi­zyjnej 1929—1939;
• - sekretarz magistratu Moll — czł. kom. rewizyjnej 1936—1939;
• - zawiadowca stacji PKP — Kościec — czł. kom. rewizyjnej 1938—1939;
• - urzędnik Alfons Cyganek — czł. kom. rewizyjnej 1939;
• - szewc Karol Kratki — czł. kom. rewizyjnej 1939, piekarz Józef Komendera— czł. zarządu 1939:

Szczególną rolę w pracy koła spełniały kobiety. Organizowały gwiazdki, dożywianie dzieci, bufety na festynach i balach, wchodziły w skład zarządu. W protokołach zachowały się nazwiska najbar­dziej aktywnych działaczek, niestety, nie wiadomo z jakiej przyczyny, nie zanotowano ich imion. Są to panie:

• - Chomowa — czł. zarządu w latach 1925—1933;
• - Szenkerowa — żona lekarza, czł. za­rządu 1925;
• - Porzycka — żona lekarza, czł. za­rządu 1925;
• - Pawlikowska — żona nacz. stacji PKP, czł. zarządu 1926—1929;
• - Wałeczkowa — żona krawca, czł. zarządu 1926—1936;
• - Obtułowiczowa — żona inż. Woj. Zarz. Dróg, czł. za­rządu 1930—1931;
• - Jurkiewiczowa — czl. zarzą­du 1932—1939;
• - Olszakowa — żona burmistrza, czl. zarządu 1933—1937, zast. prezesa 1938;
• - Ga-lejowa — żona naczelnika poczty, czł. zarządu 1934—1936;
• - Mollowa — żona sekretarza magi­stratu, czł. zarządu 1937;
• - Prausowa — żona nau­czyciela, czł. zarządu 1937—1939;
• - Gembalowa — czł. zarządu 1938—1939.

Kres działalności Koła Macierzy Szkolnej na­stąpił z chwilą wybuchu drugiej wojny świato­wej. Po wyzwoleniu Skoczowa działacze spo­łeczni, którym udało się przeżyć okupację, zorga­nizowali Dom Kultury, który pod kierownictwem znanego działacza, muzyka i kompozytora Anto­niego Poćwierza istniał do 1948 r. Powstają wówczas chór i zespół teatru amatorskiego, dzia­łają sekcje oświatowo-kulturalne. Rozkwita na nowo życie kulturalne miasta. Jako najbardziej aktywnych działaczy Domu Kultury wymienić na­leży: Edwarda Biszorskiego — artystę plastyka, twórcę niezliczonych afiszy, dekoracji sal i sceno­grafii; Daniela Olszowskiego — organizatora imprez, reżysera i aktora; Janinę Burian i Józefa Starzyka — aktorów teatru amatorskiego.

Komitet biblioteczny w składzie: Antoni Poć-wierz, Paweł Madzia, Józef Tomanek organizuje zbiórkę książek. Biblioteka została otwarta w w dniu 15.07.1945 r. i dzięki ofiarnej pracy Pawia Madzi oraz staraniom działaczy takich jak: Józef Tomanek, Daniel Olszewski, Mieczysław Wnęk, Helena Michalska, Stefan Kryński, Jan Czyż, szybko się rozwinęła. W r. 1946 księgo­zbiór biblioteki liczył już przeszło 1500 tomów, a korzystało z niego ponad 500 stałych czytelni­ków.

Początkiem 1949 r. (31.01.) księgozbiór bi­blioteki Domu Kultury (1812 książek) przekaza­ny został do nowo utworzonej Biblioteki Miej­skiej, której kierownikiem został Jan Czyż, a po nim Halina Kubala. Inne sekcje, po chwilowym zaniku działalności, reaktywowały się w Między­zakładowym Domu Kultury „Tryton".

W pierwszym dwudziestoleciu Polski Ludowej nie było w Skoczowie towarzystwa kultury, które kontynuowałoby prace przedwojennego Koła Ma­cierzy Szkolnej. Pierwszą próbę zorganizowania samodzielnego regionalnego stowarzyszenia kul­tury pod nazwą Towarzystwo Miłośników Sko­czowa podjęli miejscowi działacze społeczni z ini­cjatywy ówczesnego przewodniczącego Prezydium Miejskiej Rady Narodowej Franciszka Mrowczy-ka w 1965 r.

Zebranie organizacyjne towarzystwa odbyło się w dniu 23.09.1965 r. w sali obrad Miejskiej Rady Narodowej z udziałem 65 osób. Zebranie zagaił Franciszek Mrowćzyk. Obradom prze­wodniczył Tadeusz Kopoczek, funkcję sekretarza przyjął Leszek Sikorowski. Zebrani postanowili zorganizować stowarzyszenie regionalne pod nazwą Towarzystwo Miłośników Skoczowa. Po­wołano 10-osobowy komitet przygotowawczy, któ­ry na następnym zebraniu przekształcił się w za­rząd i komisję rewizyjną w składzie: Franciszek

Mrowczyk — prezes, Stanisław Broda i Tadeusz Kopoczek — zastępcy prezesa, Leon Para — se­kretarz, Jan Czyż — skarbnik, Edward Biszorski i Leszek Sikorowski — członkowie. Komisja re­wizyjna: dr Jerzy Sieklucki — przewodniczący, Paweł Szarzeć i Jan Miech — członkowie. Przy­jęto statut opracowany przez J. Siekluckiego oraz rozpoczęto starania o rejestrację w Urzędzie Wo­jewódzkim w Katowicach.

Do zarejestrowania towarzystwa i zatwierdze­nia jego statutu z powodu oporu władz powiato­wych jednak nie doszło, a większość jego człon­ków znalazła się w powołanym z urzędu przez Prezydium Miejskiej Rady Narodowej szerokim Komitecie Obchodów 700-lecia Skoczowa, którego liczne sekcje przygotowały bogaty program świę­towanych w 1967 r. obchodów. Z tej okazji, oprócz atrakcyjnie wydanego programu obchodów, opublikowano pierwszą obszerną monografię miasta pt. „Pamiętnik Skoczowski".

Komitet Obchodów 700-lecia i następne, powo­ływane co roku komitet)' organizacyjne Dni Sko­czowa spełniały rolę miesjcowego regionalnego towarzystwa kultury. Sprzyjające zorganizowaniu tego typu towarzystwa w Skoczowie okoliczności powstały dzięki zasłużonej Macierzy Ziemi Cie­szyńskiej. W dniu 15 marca 1970 r. odbyło się w Cieszynie walne zebranie tej organizacji, na którym przyjęto nowy, dostosowany do aktualnych potrzeb środowiska statut, zmieniono nazwę na Macierz Ziemi Cieszyńskiej Towarzystwo Miłośni­ków Regionu oraz zatwierdzono program działa­nia, który zakładał m.in. organizowanie tereno­wych oddziałów towarzystwa. Prezesem Zarządu wybrano Kazimierza Gołębiowskiego — polonistę, autora cennych publikacji popularno-naukowych, związanych ze Skoczowem, działacza społecznego, który w porozumieniu z przewodnicząq'm Prezy­dium MRN Franciszkiem Mrowczykiem dopro­wadził do spotkania miejscowych działaczy kul­tury na zebraniu organizacyjnym skoczowskiego oddziału MZC TMR.

Macierz Ziemi Cieszyńskiej Towarzystwo Miłośników Regionu Oddział w Skoczowie

Zebranie organizacyjne oddziału odbyło się w sali posiedzeń MRN w skoczowskim ratuszu 10 kwietnia 1970 r. z udziałem przewodniczącego Prez. MRN Franciszka Mrowczyka, prezesa Za­rządu MZC TMR Kazimierza Gołębiowskiego i 21 członków-założycieli. Zatwierdzono statut i wybrano zarząd w składzie: Jan Wantula — prezes, Antoni Poćwierz — zast. prezesa, Halina Kubala — sekretarz, Józef Herma — skarbnik, Leszek Sikorowski — kier. sekcji zabytków, Fran­ciszek Mrowczyk — kier. sekcji imprez, Jan Ko­biela — kier. sekcji historycznej, Stanisław Broda i Bolesław Kozieł — członkowie zarządu. Do komisji rewizyjnej weszli: Teobald Blattan — przewodnicząc?', Adam Wachowski i Marian Pa­piernik — członkowie.

W trakcie swej 6-letniej działalności zaszła częściowa zmiana składu zarządu: skarbnikiem został Marian Bogusz, sekretarzem Andrzej Pła-ziński, kier. sekcji historycznej Halina Szotek, opiekunem zabytków Edward Biszorski, kronika­rzem Paweł Madzia, przewodn. komisji rewizyj­nej Alfons Cyganek. Liczba członków na początku działalności towarzystwa przekroczyła 60 osób i na tym poziomie utrzymała się do końca.

Zgodnie ze statutem ustalono główne zadania i plan działalności obejmujący:

— inicjowanie, organizowanie i popieranie wszelkich poczynań w zakresie oświaty, kulturę i sztuki,

— współdziałanie z organami państwowymi, organizacjami politycznymi, społecznymi i nauko­wymi.

— inicjowanie i popieranie prac badawczych nad przeszłością życia społecznego z uwzględnie­niem kultury duchowej i materialnej regionu sko­czowskiego.

— upowszechnianie dorobku poprzez wy­dawnictwa periodyczne, książkowe i inne.

Realizując te zadania podjęto szereg A*iałm£t z których jako ważniejsze wymienić należy:

— zabezpieczenie, uporządkowanie i zinwenta­ryzowanie cennego materiału archiwalnego.

— skompletowanie zbioru dokumentacji foto­graf icznej,

— starania o zabezpieczenie zabytkowej ka­mieniczki przy ul. Fabrycznej, wyprowadzenie z niej lokatorów i przeznaczenie na siedzibę ma-zeum regionalnego,

— wprowadzenie, po długich latach bezska-tecznych starań, zabytkowej "figury „Trytona" z powrotem na skoczowski rynek.

— stałe czuwanie nad ochroną zabytków archi-tektury i sztuki,

— zorganizowanie w ramach Dni Skoczowa w 1974 r. sejmiku kultury — który określił 1

i kierunki działalności społeczno-kulturaroej w skoczowskim regionie na najbliższe lata.

— pomoc i udział w organizowaniu corocznych Dni Skoczowa,

— zorganizowanie obchodów 10. rocznicy śmierci Gustawa Morcinka, m.in. akademii z re­feratami Bolesława Lubosza i Stanisława Wilczk* oraz wspomnieniami Jana Pelara. Jana BrodT. Adolfa Badury. Janiny Antosiewicz i in..

— wyjście z inicjatywą budowy pomnika Gu-j/awa Morcinka oraz rozpoczęcie starań o nadanie ulicom nazw Gustawa Morcinka i Zofii Kossak.

— prowadzenie sekcji odczytowej (referaty L. Brożka o powstaniu i działalności Macierzy Szkol­nej, A. Badury o twórczości i życiu Pawła Hulki--Laskowskiego, L. Sikorowskiego o zabytkach i ich ochronie),

— zorganizowanie 50. rocznicy powstania Ko­la Macierzy w Skoczowie oraz 85. rocznicv powstania tej organizacji,

— wydanie druku okolicznościowego „Gustaw Morcinek", ozdobnej koperty z krótką informacją o Skoczowie, informatora „Skoczów 1974", przy­gotowanie do druku „Pamiętników" Jana Że-broka.

Skoczowski oddział MZC TMR istniał do r. 1976. Jego rozwiązanie nastąpiło na skutek zmian administracyjnych, zniesienia powiatów, no­wej atmosfery związanej z powstaniem woje­wództwa bielskiego, ożywienia ambicji lokalnych. Dotychczasowy skoczowski oddział „Macierzy",

dla podkreślenia nazwę Towarzystwa Miłośników Skoczowa i działa dotąd jako już piąte z kolei stowarzyszenie kultun- w Skoczowie.

Towarzystwo Miłośników Skoczowa

Powstało na zebraniu sprawozdawczo-wybor-czym Macierzy Ziemi Cieszyńskiej Towarzystwa Miłośników Regionu Oddziału w Skoczowie, które odbyło się w sali ratusza w dniu 20. 10. 1976 r. w obecności prezesa Zarządu MZC TMR Kazimierza Gołębiowskiego, przewodniczącego Prezydium Miejskiej Rady Narodowej Franciszka Mrowczyka i 16 członków. Obradom przewodni­czył znany działacz społeczny — artysta malarz Edward Biszorski. Zebrani postanowili zachować dotychczasowy kierunek statutowej działalności ..Macierzy". Wybrano zarząd w składzie: Edward Biszorski, Marian Bogusz, Stanisław Galocz, Kazi­mierz Gołębiowski. Krzysztof Łazowski. Franci­szek Mrowczyk, Leszek Sikorowski, Halina Szo-tek. Jan Wantuła. Do komisji rewizyjnej weszli: Alfons Cyganek, Rudolf Cielecki, Paweł Szarzeć. Sąd koleżeński tworzyli: Antoni Poćwierz, Marian Papiernik, O. Zidlik.

Zarząd ukonstytuował się ostatecznie na na­stępnym zebraniu w dniu 11.02.1977 r., na którym postanowiono przyjąć nową nazwę orga­nizacji — Towarzystwo Miłośników Skoczowa. Prezesem TMS został Krzysztof Łazowski, zastęp­cą Stanisław Galocz, sekretarzem Paweł Szarzeć, skarbnikiem Marian Bogusz. Ponadto Edward Bi­szorski został przew. komisji zabytków i ochrony środowiska, przew. komisji wydawniczej Jan Wantuła, przew. komisji historycznej Leszek Si­korowski. Reszta wybranych na poprzednim zebra­niu osób pozostała członkami zarządu.

Po 2 latach działalności TMS nastąpiła zmiana władz. Na walnym zebraniu Sprawozdawczo-Wy­borczym w dniu 12.03. 1979 r. prezesem wybra­no Pawła Szarca, zastępcą Stanisława Galocza, se­kretarzem Krzysztofa Łazowskiego (w roku 198] funkcję tę przejęła Halina Kubalowa, a od 1. 02. 1982 Kazimierz Zgoda), skarbnikiem Bogusława Niemca (od 1982 r. Jan Buchta), kierown. sekcji pozostali nadal: Edward Biszorski, Leszek Sikorowski i Jan Wantuła, członkami zarządu zostali Anna Szczypka. Jan Buchta, Romuald Cieślar, Franciszek Mrowczyk. Do komisji rewi­zyjnej wybrano Alfonsa Cyganka. Rudolfa Tymę, Franciszka Męcińskiego, do sądu koleżeńskiego Jana Szonowskiego, Jerzego Raszkę i F. Obornego.

Warszawa, 20 listopada 1986: Minister Kultury i Sztuki prof. Aleksander Krawczuk wręcza prezesowi Towarzystwa Miłośników Skoczowa Pawłowi Szarcowi dyplom za uzyskanie przez stowarzyszenie III nagrody w ogólnopolskim konkursie pn. „Bliżej regionu - bliżej kraju".

Zmiana zarządu wpłynęła na ożywienie dzia­łalności towarzystwa. Uzyskanie w 1982 r. własnego lokalu przy ul. Mickiewicza umożliwiło wprowadzenie cotygodniowych spotkań członków, skrupulatnie realizowano roczne plany pracy za­twierdzone na walnych zebraniach. Zgodnie ze statutem do podstawowych zadań towarzystwa na­leży:

—popieranie poczynań naukowo-badawczych o tematyce regionalnej,

— działalność wydawnicza i publikacyjna w zakresie celów TMS,

— inicjowanie i popieranie akcji w zakresie upiększania miasta i wykorzystania jego walo­rów turystycznych i wypoczynkowych,

— organizowanie odczytów, pokazów, wystaw oraz imprez,

— popieranie i rozwijanie regionalnego ruchu amatorskiego,

— utrzymanie kontaktów ze stowarzyszeniami regionalnymi w kraju w celu wymiany doświad­czeń,

— ingerowanie w sprawach ochrony zabytków i zabezpieczanie materiałów o wartości historycz­nej i muzealnej.

O praktycznej realizacji zadań statutowych świadczą następujące inicjatywy i przedsięwzięcia towarzystwa:

1. TMS zbiera i inwentaryzuje wszelkiego typu materiały dokumentujące przeszłość miasta i re­gionu. Zakupiło ok. 1 tys. zdjęć i 10 tys. nega­tywów fotografika — dokumentalisty Leona Pary. Opracowanie i inwentaryzacja tego olbrzymiego materiału dobiega obecnie końca. Na zlecenie za­rządu opracowany został spis bibliograficzny naj­ważniejszych dokumentów, wydawnictw i publi­kacji oraz ikonografii Skoczowa.

2. Staraniem towarzystwa ukazały się następu­jące wydawnictwa: druk ozdobny „Skoczowski jarmark" 1981, broszura „Herby i pieczęcie miasta i gminy Skoczów", wydawnictwo okolicz­nościowe „Kronika Skoczowska", monografie za­kładów pracy.

3. TMS przyczyniło się do nadania ulicom miasta nazw Jana Żebroka, Gustawa Morcinka, Zofii Kossak. Włączyło się czynnie do dyskusji nad planem rozwoju architektonicznego miasta i wysunęło swoje postulaty w sprawie przebudo­wy ul. Mickiewicza, nowej zabudowy ul. Cie­szyńskiej i Małego Rynku.

4. W ramach akcji organizowania odczytów, spotkań, pokazów i wystaw odbyły się m.in. sesja popularnonaukowa, poświęcona twórczości Gusta­wa Morcinka w XX rocznicę śmierci pisarza, spotkanie z artystą malarzem Józefem Klimkiem, zamieszkałym na stałe w Australii, połączone z przeglądem jego twórczości plastycznej, spotkanie poświęcone życiu i twórczości pisarki Marii War­das, która przyjęła honorowe członkostwo TMS i ofiarowała towarzystwu 100 tys. zł., spotkanie z artystą-plastykiem Edwardem Biszorskim — aktywnym działaczem TMS — z okazji 75. roczni­cy urodzin, odczyt Edwarda Buławy na temat budzenia się i rozwoju polskiej świadomości na­rodowej w Cieszyńskiem, wystawa rysunków dzieci nadesłanych na konkurs ilustracji dzieł Gustawa Morcinka (480 rysunków po zamknię­ciu wystawy przekazano do Muzeum w Cieszy­nie), stała wystawa zmieniających się plansz ilu­strujących przeszłość i teraźniejszość miasta opra­cowywanych pod kierunkiem Edwarda Biszorskie-go, wystawy w oknach wystawowych sklepów w Rynku organizowane z okazji kolejnych Dni Skoczowa, m.in. fptogramów Leona Pary oraz ręcznie malowanych afiszy i plakatów Edwarda Biszorskiego, wystawa „Skoczów w okresie 40-Ie-cia PRL" w sali MDK „Tryton".

5. Oprócz konkursu na ilustracje książek Gusta­wa Morcinka towarzystwo zorganizowało kon­kurs literacki na wspomnienia ludzi związanych z regionem w ubiegłym 40-leciu. Za udział w konkursie „Bliżej regionu — bliżej kraju" dwu­krotnie otrzymało nagrody Ministerstwa Kultu­ry i Sztuki. Innego typu imprezą są rozgrywki brydża sportowego o puchar przechodni TMS.

6. Towarzystwo utrzymuje stały kontakt z Krajowym Ośrodkiem Dokumentacji Regional­nych Towarzystw w Ciechanowie.

7. W zakresie ochrony zabytków wiele uwagi poświęcono sprawie remontu zabytkowej kamie­niczki przy ul. Fabrycznej, zorganizowaniu mu­zeum miejskiego oraz reaktywowaniu Muzeum Gustawa Morcinka w jego domu przy ul. Leśnej. TMS włączyło się też czynnie do prac komitetu budowy pomnika pisarza. Utrzymuje kontakt z za­łogą statku „Skoczów".

Na walnym zebraniu .w dniu 25.02.1985 wy­brany został nowy zarząd w składzie: Paweł Sza­rzeć — prezes, Stanisław Galocz — zast. prezesa. Kazimierz Zgoda — sekretarz. Jan Buchta — skarbnik, Bogusław Niemiec — kronikarz, człon­kowie: Edward Biszorski. Józef Drabina. Józef Gańczarczyk, Piotr Kania, Apolonia Kołatek. Henryk Mały, Jan Wantuła. W skład komisji re­wizyjnej wchodzą: Roman Greń — przewodni­czący, Bożena Jaszczuk i Józef Kania — człon­kowie. Towarzystwo liczy 63 członków. 28.02. dokonano zmian w zarządzie i komisji rewizyjne': Fukcję wiceprezesa powierzono Andrzejowi Faje-rowi, a w miejsce B. Jaszczuk wybrano Wojciecha Kumiegę.

Od 1983 r. równolegle z TMS działa w Sko­czowie koło Macierzy Ziemi Cieszyńskiej, szóste już z kolei stowarzyszenie w naszym regionie. In­formacją o powstaniu i działalności tej organiza­cji opracowaną przez Janusza Wirę kończymy ni­niejszy krótki zarys działalności skoczowskich sto­warzyszeń kultury.