Robert Orawski

Czas nadziei

1 maja do opuszczonego przez Niemców Skoczowa wkroczyły wojska sowieckie, które początkowo zachowywały się w nim, jak na zdobytej ziemi. Próbował temu przeciwdziałać Cyryl Popiołek pierwszy po wojnie burmistrz (1.05.45 r.-1.07.45 r.), twórca lokalnej administracji, przybyły do miasta z wyznaczonymi przez Rząd Tymczasowy przedstawicielami władz. Mimo zorganizowania 2 maja posterunku Milicji Obywatelskiej sytuacja zmieniła się dopiero po 9 maj a, kiedy to z okazji zakończenia wojny, a przy aprobacie rosyjskiego komendanta Skoczowa mjr. N. Czuchnowa, odbył się na rynku wiec. Ludzie cieszyli się, że wyszli cało z niespotykanej w dziejach miasta gehenny i wspominali 42 znajomych i krewnych zamęczonych w obozach koncentracyjnych i 72 zabitych na frontach całej Europy w mundurach niemieckich, polskich i alianckich.

W ciągu kilku dni ukonstytuował się magistrat, a jedną z jego pierwszych agend był Wydział Aprowizacyjny, który 17 maja zajął się rozdzielnictwem żywności dla mieszkańców. Jako ekwiwalent za pracę w uspołecznionych zakładach pracy przyznał on 727.5 kg chleba, 135 kg cukru, 310 kg mąki, 501 ogórków, 31 kg marmolady, 1 kg kawy zbożowej, 1 kg tłuszczu, 1 kg mięsa, 5 kg grochu, 18 kg grysiku, 4.5 kg soku, 3 kg kaszy jęczmiennej i 5 kg proszków do prania. Pracownicy otrzymywali po 2 kg chleba tygodniowo. W sprawach transportu i ochrony urzędnikom pomagali strażnicy. Trzeba jednak wiedzieć, że do końca maja w ratuszu mieściło się już 10 biur, nie licząc sekretariatu i kasy.

Główną rolę w życiu politycznym Skoczowa odgrywały wtedy Polska Partia Robotnicza i Polska Partia Socjalistyczna, które w mieście sprawowały rzeczywistą władzę. Ich szefowie pod pozorami demokratyzacji życia zadecydowali o składzie Miejskiej Rady Narodowej. 17 maja znaleźli się w niej Florian Cier-niewski, Józef Grzegorz, Karol Raszyk, Rudolf Karch, Daniel Olszewski, Karol Urbańczyk, Karol Klimek, Wilhelm Adamczyk, Władysław Johaczy, Ferdynand Śliwka, Roman Chyra, Wincenty Pońc, Józef Namysłowski, Stefan Christman, Jan Krehut i Wojciech Szelong. Rada wyłoniła spośród siebie komisje problemowe, budowlaną, sanitarną, opieki społecznej i rewizyjną.

Zaczęło się odradzać życie społeczne i kulturalne. 25 maja szkoły skoczowskie rozpoczęły naukę, 2 czerwca reaktywowano Spółdzielnię Ludową, a w kamienicy Gołysznych na rynku znalazł siedzibę Dom Kultury kierowany przez Antoniego Poć wierzą. 12 czerwca przystąpiono do odbudowy sieci wodociągowej z Pogórza do Cieszyna, a blisko dwa tygodnie później rozpoczęła się produkcja w fabryce Heilperna. Wówczas okazało się, że C. Popiołek był kolaborantem i że interes własny przedkładał nad publiczny. Sąd Grodzki w Skoczowie podjął przeciw niemu postępowanie karne, które zakończyło się dla niego więzieniem. Po nim stanowisko burmistrza objął Rudolf Żertka (1.07.45 r.-30.10.45 r.) przedwojenny działacz komunistyczny i spółdzielczy, który wiele uwagi poświęcił organizacji potrzebnych miastu instytucji i usuwaniu szkód wojennych.

17 października 1945 r. uruchomiono komunikację kolejową, a dwa dni później, wjechał na dworzec w Skoczowie pierwszy pociąg z węglem. Potem zakończono elektryfikację Pierśćca, a 30 października otwarto Powiatową Szkołę Rolniczą w Międzyświeciu. Miasto bowiem w myśl zarządzenia starosty powiatowego w Cieszynie znalazło się w grupie miejscowości tworzących gminę zbiorową „Skoczów - Wieś". Obejmowała ona Bładnice Górne i Dolne, Harbutowice, Kiczyce, Kowale, Międzyświeć, Nierodzim, Pogórze, Wilamowice i Pierściec, a później Ochaby Małe i Wielkie, należące wcześniej do powiatu strumieńskiego. W październiku roku następnego oddzielono miasto od tej gminy, choć jej wójt, Erwin Goszyk, rezydował w Skoczowie ażdor. 1950.

Przeciwko nowym porządkom występowały zbrojnie ugrupowania opozycyjne zorganizowane w oddziały partyzanckie, które zostały rozbite w ciągu dwóch lat przez MO i Urząd Bezpieczeństwa, a wielu ich członków zostało straconych.

1 listopada 1945 r. nowym burmistrzem Skoczowa był już Franciszek Brudny pełniący ten urząd do 8 października roku następnego. Za jego sprawą do Świąt Bożego Narodzenia wznowiło produkcję większość miejscowych zakładów pracy. W fabryce koców 200 osób wykonało 145 mb pledów, w „kapeluszach" zrobiono 2500 nakryć głowy. Zniszczona w 80% garbarnia przekazała 60 tys m2 skór cielęcych, zaś w byłych zakładach J. Molina zmontowano kilka autobusów. Ożywiła swą działalność miejscowa Spółdzielnia Ludowa zakładając trzy sklepy, piekarnię i wytwórnię wód gazowanych. F. Brudny uruchomił prewentorium dla dzieci, radiowęzeł i kino. Postarał się o dotacje z Huty Kościuszko na remont uszkodzonych domów miejskich. Odbudował strażnicę OSP, osobiście pracując przy wyburzaniu budynków przeznaczonych do rozbiórki. W ratuszu natomiast przeprowadził reorganizację, dzięki której ograniczył nadmiernie rozbudowaną administrację miasta liczącego wówczas 4484 osób.

Zaczęte przez niego inwestycje prowadził Józef Grzegorz (od listopada 1946 r. do 1948 r.) i Norbert Drzyzga (od 1948 r. do 31.12.1948 r.), który zapisał się w pamięci skoczowian jako ktoś, kto doglądał miasto, jeżdżąc po nim kolasą zaprzężoną w konie z gospodarstwa gminnego na tzw. „Waniówce". Był przy tym bardzo drobiazgowy jeśli chodzi o sposób prowadzenia prac przy odgruzowywaniu miasta. Do wszystkich dorosłych mieszkańców Skoczowa wysłał imienne zawiadomienia o terminie i miejscu stawienia się z kopaczką i łopatą. Jeśli ktoś nie zastosował się do jego poleceń musiał wpisać się na inny termin lub wpłacić do kasy pieniądze za każdą nieprzepracowaną godzinę.

Wymogi planu trzyletniego 1947-1949, jedynego ze zrealizowanych, były nieubłagane. Wszelkimi sposobami szukano środków na uprzemysłowienie kraju, a te prowadziły tzw. „władzę ludową", zdominowaną przez Polską Zjednoczoną Partię Robotniczą, w kierunku zwiększania podatków, utrzymywania niskich płac i obowiązkowych dostaw na wsi. W okresie rozkwitu stalinowskiego systemu sprawowania władzy opartego na kulcie jednostki, burmistrzem miasta został Stefan Pabiś (9.01.49 r. - 30.06.65 r.), którego stanowisko mocą ustawy przemieniono 20 czerwca 1950 r. na Przewodniczącego Miejskiej Rady Narodowej w Skoczowie.

Artykuł pochodzi z „Kroniki Skoczowa” 1996, nr 11 udostępnionej dzięki uprzejmości Towarzystwa Miłośników Skoczowa.